Η Ιστορία μας

Λάπηθος – Λάμπουσα – Ιμερόεσσα – Λαπιθέα

Λάπηθος, αλλιώς Λάμπουσα, Ιμερόεσσα, Λαπιθέα. Την αναφέρει ο ιστορικός και γεωγράφος Στράβωνας, ενώ ο αρχαίος φιλόσοφος Αλέξανδρος ο Εφέσιος, την ονόμασε Ιμερόεσσα, δηλ. θελκτική, που ανάβει πόθους.

Σύμφωνα με τη μυθολογία η πόλη ιδρύθηκε 1000 περίπου χρόνια π.χ., από τον Πράξανδρο, ήρωα του Τρωικού πολέμου από τη Λακωνία, ο οποίος ήταν και ο πρώτος βασιλιάς της. Πήρε το όνομα της από το όρος Λαπήθης της Λακωνίας, από όπου κατάγονταν οι οικιστές της. 

Από τους γνωστότερους βασιλιάδες της ήταν ο Δημόνικος Α’ και Β’, ο Πεισίστρατος, που βοήθησε με πλοία και στρατό το Μέγα Αλέξανδρο, στην πολιορκία της Τύρου, στη Φοινίκη και γι’ αυτό ο Μέγας Στρατηλάτης κήρυξε την Κύπρο απελευθερωμένη από τους Πέρσες και ο Πράξιππος, ο τελευταίος βασιλιάς της. Στην αρχαιότητα η πόλη ήταν κέντρο επεξεργασίας χαλκού, αγγείων και είχε μεγάλο λιμάνι εξαγωγών. Οι κάτοικοι της πήραν μέρος στην επανάσταση του Ονήσιλου, κατά των Περσών και στον πόλεμο των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η πόλη πήρε το μέρος του Αντίγονου. 

Κατά τη βυζαντινή περίοδο, η Λάπηθος βρισκόταν στην μεγαλύτερη ακμή της, τόσο στο εμπόριο, όσο και στα πλούτη, τις τέχνες, την ανάπτυξη. Γύρω στο 314 – 324 μ.Χ. σαν επίσκοπος Λαπήθου αναφέρεται ο Θεόδοτος (που μαρτύρησε στην Κερύνεια για την πίστη του Χριστού) και ο Δίδυμος που αντιπροσωπεύθηκε στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο (451 μ.Χ.) από τον  Άγιο Ευλάλιο, εκκλησία του οποίου υπάρχει κοντά στην μονή της Παναγίας της Αχειροποιήτου.

Την περίοδο των Λουζινιανών, η Λάπηθος είχε περισσότερους κατοίκους από τη Λεμεσό, την Αμμόχωστο και την Πάφο και αποτελούσε φέουδο με την ονομασία Le field de la Pison.

Στη Λάπηθο, λίγα χρόνια πριν καταλάβουν την Κύπρο οι Τούρκοι (1571 μ.Χ.),  υπήρχε τακτικό στράτευμα από 3000 στρατιώτες, κάτω από τις διαταγές του Zaneto Dandolo, ο οποίος υπερασπίστηκε τη Λευκωσία και σκοτώθηκε κατά την πολιορκία της.

Το 1821 (18–21 Ιουνίου), αγκυροβόλησε στο λιμάνι της Λαπήθου, στην τοποθεσία Ασπρόβρυση, ο μπουρλοτιέρης ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης Κωνσταντίνος Κανάρης, με σκοπό να πάρει προμήθειες και παλικάρια για τον αγώνα.

Φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Πασπάλλα, στην ενορία της Αγίας Παρασκευής στη Λάπηθο, όπου το βράδυ έγινε σύσκεψη με τους προύχοντες της περιοχής Λαπήθου και Καραβά. Ο Κανάρης απέπλευσε με τα καράβια του το επόμενο βράδυ, μεταφέροντας στην Ελλάδα σημαντική οικονομική και στρατιωτική βοήθεια. Μαζί του αναχώρησαν και 25 παλικάρια, 16 από τους οποίους είχαν καταγωγή τη Λάπηθο.

Όταν οι Τούρκοι το έμαθαν λίγες μέρες αργότερα, έπεσε βαρύς ο πέλεκυς, καρατομώντας τον προύχοντα Χατζηλία, με άλλους Λαπηθιώτες στη Λευκωσία, κατά τις σφαγές της 9ης Ιουλίου 1821.

Την περίοδο του απελευθερωτικού αγώνα εναντίον της Αγγλοκρατίας το 1955 –59, πολλοί νέοι της Λαπήθου εκπαιδεύτηκαν στον αγώνα από το Γρηγόρη Αυξεντίου και τον Κυριάκο Μάτση. Ήταν από τις κοινότητες που εξαναγκάστηκε από τους  Άγγλους να πληρώσει μεγάλο χρηματικό πρόστιμο για επιθέσεις εναντίον τους.

Το 1974 τα τουρκικά πλοία αποβιβάστηκαν στην περιοχή  Πέντε Μίλι του Καραβά. Φεύγοντας οι Λαπηθιώτες για να γλυτώσουν από τον βάρβαρο εισβολέα, άφησαν πίσω 95 σκοτωμένους κι αγνοούμενους Λαπηθιώτες.