ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Ψυχολογία

Παιδικό Τραύμα

Πόσοι και πόσοι δεν αναμετρηθήκαμε με ό,τι συνιστά παιδικό τραύμα; Πρόκειται για μία πανανθρώπινη εμπειρία με επιπτώσεις που σε κάποιους κοστίζουν μέχρι και ζωές. Η τραυματισμένη παιδική ηλικία αφορά σε οτιδήποτε προκαλεί ρήξη και παρεμπόδιση στην υγιή και ομαλή ανάπτυξή της παιδικότητας και της πρώιμης νεότητας.
Το τραύμα δεν είναι μόνο για όσους βίωσαν απότομα αρνητικές εμπειρίες αλλά και για εκείνους που υπέστησαν παρατεταμένη έκθεση σε κάτι οδυνηρό όπως έναν ακατάλληλο, αδιάφορο ή ανώριμο γονέα. Τραύμα μπορεί να είναι το συνεχές bullying (εκφοβισμός) στα χρόνια του σχολείου, μπορεί να είναι η επίμονη ματαίωση μας σε κάτι σημαντικό, που προσπαθούμε να επιτύχουμε, μπορεί να είναι ακόμη και η χρόνια ασθένεια.
Πολλοί συνδέουν το παιδικό τραύμα με το θάνατο ενός γονέα, ή το διαζύγιο και τελικά, παραλείπουν όλα όσα είναι πολύ πιο δυσδιάκριτα και συνεπώς ματώνουν περισσότερο τις ψυχές μας. Ο ύπουλος ακρωτηριασμός της φυσιολογικότητας ενός ατόμου είναι πολύ ανώτερος από εκείνον που είναι κοινώς αποδεκτός, εκείνον που δύναται να αποκτήσει ιδιότητες ενός σαφούς και αιτιολογημένου πένθους που φυσικά, θα του αποδοθεί και η ανάλογη προσοχή.
Πώς μπορούμε όμως να προσδιορίσουμε το παιδικό τραύμα με επάρκεια, ευκρίνεια και επιστημονική αρτιότητα; Πώς θα χαρακτηρίζαμε ένα παιδί που μεγαλώνει με γονείς ψυχικά διαταραγμένους; Για παράδειγμα, η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας κρύβεται πολύ καλά πίσω από τις πόρτες ενός -φαινομενικά- λειτουργικού σπιτιού και μόνο όσοι ζουν μέσα του γνωρίζουν την χειραγώγηση και κακοποίηση που υπάρχει.
Τι θα λέγαμε και για έναν γονέα διπολικό (Bipolar Disorder) ή οριακό (Borderline Disorder) όπου τίποτα δεν μένει σταθερό σε βασικές, θεμελιώδεις θεωρήσεις και δομές των ενδοοικογενειακών σχέσεων; Θα ήταν αυτό το παιδί τραυματισμένο, και εάν ναι, ποιος θα το ήξερε; Πού θα βρίσκαμε μνήμα να κλάψουμε έγκαιρα για τις πληγές, πόσο μάλλον για να τις επουλώσουμε πριν ο εκκολαπτόμενος απόγονος μεταλαμπαδεύσει με επιτυχία την τοξικότητα στην επόμενη γενιά; Το τραύμα ενός ανθρώπου στη ψυχή του δεν σχετίζεται μόνο με ό,τι είναι ορατό στο γυμνό μάτι. Σχετίζεται κυρίως με οιαδήποτε μορφή παραβίασης της ακεραιότητας του άλλου είτε αυτή είναι έκδηλη, είτε όχι.
Η αυτοεκτιμηση ενός παιδιού, πράγμα αναδυόμενο και αυτονόητο να αναπτυχθεί, αποκτά εστίες μόλυνσης σε δυσθεώρητα επίπεδα όταν κάποιος/κάποιοι επιμένουν στο δικό τους ψυχικό νανισμό. Οι γονείς είναι υπεύθυνοι και υπόλογοι στα παιδιά τους για όσα δεν κατάφεραν να θεραπεύσουν από τα δικά τους προηγούμενα τραύματα και όσο μεγαλύτερη η ανάληψη ευθύνης, τόσο λιγότεροι θα μαζευτούν στο τέλος στα επείγοντα. Τα επείγοντα που βλέπουμε στα νοσοκομεία δεν είναι τίποτα μπροστά στη θέα των ψυχοσωματικών αλλαγών που υφιστάμεθα μέσα από τη ζύμωση μας με τα γεγονότα της παιδικής ηλικίας.
Η θεραπευτική είναι πάντοτε πολύπλοκη διότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αφετηρία της κακής εμπειρίας ξεχωριστά για καθέναν απο εμάς. Υπάρχουν δεκάδες ειδικότητες να απλώσουν χέρι βοηθείας, εκατομμύρια βιβλία να περιγράψουν και σίγουρα αρκετοί πεφωτισμένοι της εποχής μας για να ερμηνεύσουν και να καθοδηγήσουν τους τραυματισμένους στην επούλωση. Το παιδικό τραύμα δεν είναι απλώς μία αναφορά στον κλάδο της παιδοψυχολογίας, είναι είτε εφαλτήριο να ξεπεράσεις τον εαυτό σου, είτε Δούρειος Ίππος να μείνεις πιστός στα κακά της μοίρας σου.
Ας αφυπνίσουμε τους εαυτούς μας και ας διερευνήσουμε σε βάθος την ανυποψίαστη ζωή που ζήσαμε, αυτήν που ήδη ζούμε και αυτή που προτιθέμεθα να διάγουμε. Χωρίς επούλωση, το πέταγμα θα είναι αργό περπάτημα και το βραδύ περπάτημα θα είναι σύρσιμο.
Χριστίνα Μπογιατζή Παιδοψυχολόγος-Λογοπαθολόγος Υπ. Διδακτωρ ΕΚΠΑ