Η Άσσια είναι χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου στο κατεχόμενο από τους Τούρκους βόρειο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι το χωριό που γεννήθηκε ο Άγιος Σπυρίδωνας.
Η Άσσια είναι ένα από τα μεγάλα χωριά της κεντρικής Μεσαορίας, στην Επαρχία Αμμοχώστου και βρίσκεται μεταξύ Λευκωσίας – Αμμοχώστου, 22,5 περίπου χιλιόμετρα ανατολικά της Λευκωσίας και 38,62 χιλιόμετρα δυτικά της Αμμόχωστου.
Κατά τον Σακελαρίου στο ιστορικό του βιβλίο «Κυπριακά», υποστηρίζει ότι η Κώμη Άσσια, την οποία ο Λεόντιος Μαχαιράς ονομάζει Άσκια, βρίσκεται ανάμεσα στις άλλες αποικίες της Πελοποννήσου στην Κύπρο. Αντίθετα, κατά τον Κύπριο λαογράφο και ερευνητή Νέαρχο Κληρίδη ο οικισμός της Άσσιας ιδρύθηκε από μετανάστες, που ήρθαν από την πόλη Άσσος της Μικράς Ασίας.
Η ίδρυση της Άσσιας είναι δυνατό να συνδεθεί κατα την εκδοχή του Σακελαρίου με τους Λάκωνες αποίκους της Κύπρου, χωρίς όμως επιστημονικές αποδείξεις. Αυτό μπορεί να δικαιολογηθεί από τοπωνύμια του χωριού Άσσια, όπως η “Μάνια”, που πήρε το όνομα από τη Μάνη την ιστορική περιοχή της Πελοποννήσου που καλύπτει τη χερσόνησο του Ταϋγέτου. Επίσης από κοντινούς στο χωριό αρχαίους συνοικισμούς, όπως οι Γόλγοι, που σχετίζονταν με Λάκωνες, από τον περήφανο, πείσμονα, σκληρό κι εκδικητικό χαρακτήρα των Ασσιωτών, τη βεντέτα, τους φόνους και άλλα. Η Άσσια αναφέρεται από διάφορους συγγραφείς, ιστορικούς, λογοτέχνες, λαογράφους παλαιούς και νεότερους, Έλληνες και ξένους.
Ο καθηγητής Αθανάσιος Σακελλαρίου γράφει στο βιβλίο του «Τα Κυπριακά»: «εν μίλιο ανατολικά των Αθηαίνου και των Γόλγων κείται η κώμη Άσσια εκ τε Χριστιανών και Τούρκων κατοικουμένη».
Ο λαογράφος Νέαρχος Κληρίδης γράφει για την Άσσια στο βιβλίο του «Χωριά και Πολιτείες της Κύπρου, παίρνοντας από διάφορες πηγές». Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας την έλεγαν Άσκια, με την εξήγηση πως ήταν ένα χωριό που δεν είχε ούτε ένα δέντρο να κάνη λίγη σκιά το καλοκαίρι. Στα χρόνια αυτά η Άσσια ήταν φέουδο του σπουδαιότερου φεουδάρχη της Κύπρου, που είχε τον τίτλο «Κόμης της Τρίπολης». Στα χρόνια εκείνα η Άσσια ήταν σταθμός για εκείνους που ταξίδευαν από τη Λευκωσία στην Αμμόχωστο, ή από την Αμμόχωστο στη Λευκωσία. Έκαναν σταθμό για να ξεκουραστούν κι οι άνθρωποι και τα άλογα τους. Εδώ έκανε σταθμό η βασίλισσα της Κύπρου Ελεονόρα στα 1373, μητέρα του βασιλεία Πέτρου Β΄, που οι Γενουάτες είχαν αιχμαλωτίσει στην Αμμόχωστο και σχεδίασαν να κάνουν δική τους την Κύπρο».
Στα χρόνια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και μετά την υποδούλωση της Ελλάδας από τους Γερμανούς η ατμόσφαιρα στην Άσσια ήταν πολύ μελαγχολική, ενώ αρκετοί Έλληνες πρόσφυγες κυρίως από τη Χίο ήρθαν τότε κι εγκαταστάθηκαν στην Άσσια. Οι Ασσιώτες τους δέχτηκαν με πολλή καλοσύνη, τους φιλοξένησαν και τους φέρονταν πάντα φιλικά. Λίγο πριν την Κατοχή γίνονταν και στην Άσσια έρανοι, κυρίως σε είδος, «ζήθκειες» (οι ζητείες), για να σταλούν στην αγωνιζόμενη Ελλάδα τρόφιμα, ρούχα και χρήματα. Φτωχοί, οι περισσότεροι τότε, αλλά συγκινημένοι κι ενθουσιασμένοι έδιναν ότι πολύτιμο είχαν, δακτυλίδια, κοσμήματα και κεντήματα για την Ελλάδα που αγωνιζόταν εναντίον του φασισμού.
Η Άσσια, είναι το χωριό με τους περισσότερους αγνοούμενους από όλα τα χωριά. Ογδόντα τρία (83) άτομα ανάμεσα τους γέροντες και παιδιά δηλώθηκαν αγνοούμενοι Χαρακτηριστική της Τουρκική βαρβαρότητας είναι η εκτέλεση του Γιώργου Αντωνίου Εγγλέζου, ετών 11, από Τούρκους στρατιώτες του οποίου τα οστά βρέθηκαν και ταυτοποιήθηκαν με την μέθοδο του DNA
Αφήστε σχόλιο